भक्ती आणि श्रद्धा : AC की DC? — एक विचार
कधी कधी मनात एक विचार डोकावतो – हे संत-महात्मे आपल्यासारखेच
होते का? त्यांनी एवढी गुरुकृपा कशी मिळवली? त्यांना इतके अद्भुत अनुभव का आले? आपल्याला
का नाही...?
गुरु-शिष्य परंपरेतील काही उदाहरणे:
- श्रीपाद
श्रीवल्लभ – शंकर भट्ट
- श्री
नृसिंह सरस्वती – सायंदेव साखरे
- श्री
स्वामी समर्थ – श्री स्वामी सूत
- श्री
रामकृष्ण परमहंस – श्री विवेकानंद
- श्री
महावतार बाबाजी – श्री लहरी महाशय
- श्री
शंकर महाराज – श्री जी. के. प्रधान
- श्री
महेंद्रनाथ महाराज – श्री “एम”
या सर्व गुरु-शिष्य द्वयी डोळ्यांसमोरून तरळून जातात. त्यांच्या
जीवनात अद्भुत गुरु, विलक्षण अनुभूती आणि अपार लोककल्याण दिसतं. आणि मग सहज मनात प्रश्न
उमटतो – आपण त्यांच्या इतके/सारखे का नाही? आपल्यात आणि त्यांच्यात नेमका फरक काय?
भक्तीची एक वैज्ञानिक उपमा
मी एक अभियंता असल्यामुळे मनात सहजच एक तांत्रिक उपमा सुचली
– या सर्व संतांची भक्ती म्हणजे DC (Direct Current) प्रमाणे आहे – स्थिर, एकसंध,
अखंड. आणि आपली भक्ती AC (Alternating Current) प्रमाणे – हेलकावणारी, उतार-चढावांनी
भरलेली, आणि अनेकदा दिशाहीन.
संतांची भक्ती — DC Current
DC म्हणजे थेट प्रवाह – एका दिशेने सातत्याने वाहणारी विद्युतधारा.
संतांची भक्ती आणि श्रद्धाही तशीच असते:
- सातत्य
– एकदा मन ईश्वरावर स्थिरावले की, त्यातून ते ढळत नाही.
- दिशा
निश्चित – त्यांच्या संपूर्ण जीवनाचा हेतू एकच
– आत्मसाक्षात्कार व लोककल्याण.
- संकटांतही
अढळ श्रद्धा – कितीही दुःख आले, तरी श्रद्धा कधीही
खचत नाही.
आपली भक्ती — AC Current
AC म्हणजे पर्यायी प्रवाह – जो वेळोवेळी दिशा आणि तीव्रता
बदलतो. आपली भक्ती बहुतांश वेळा अशीच असते:
- हेलकावे
– कधी साधनेत उत्साह, कधी कंटाळा; कधी पूर्ण श्रद्धा, तर कधी शंका.
- बाह्य
प्रभावांचे आक्रमण – संसार, अपेक्षा, दुःख, अहंकार यामुळे
भक्तीचा प्रवाह अडतो.
- ऊर्जा
असूनही दिशा नाही – भक्तीची ताकद असली तरी ती केंद्रीत नसते.
मग हा फरक मिटवायचा कसा?
ही तुलना केवळ निरीक्षण नाही, तर दिशादर्शकही आहे. AC ला
जर converter द्वारे DC मध्ये रूपांतर करता येतं, तर आपली भक्तीही अधिक स्थिर व सशक्त
करता येऊ शकते.
या रूपांतरणासाठी आवश्यक असणारा "कन्वर्टर"
म्हणजे – आपलं ‘मन’ .
त्यावर ताबा मिळवणं, त्याला शुद्ध व स्थिर करणं, आणि त्याचं
लक्ष्य सद्गुरूंकडे वळवणं हे आवश्यक आहे. यासाठी काही उपाय:
भक्ती स्थिर करणारे उपाय:
1.
नित्य साधना
– दररोज ठरावीक वेळ गुरू वा ईश्वरस्मरणासाठी राखून ठेवणं.
2.
श्रद्धेची निगराणी
– मन संशय करेलच, पण पुन्हा पुन्हा श्रद्धेकडे वळणं.
3.
सत्संग व संतविचार
– संतांच्या जीवनाचा अभ्यास आपल्याला जागृत ठेवतो.
4.
तुलना न करता आदर
– आपल्या प्रवासाची तुलना इतरांशी न करता, त्याचा आदर करणं.
AC ते DC : भक्तीचा प्रवास
अशा पद्धतीने अस्थिर (AC) भक्ती आणि श्रद्धा हळूहळू स्थिर
(DC) भक्तीत रूपांतरित होऊ लागतात.
एकदा हे रूपांतर झाले, की श्रद्धेची तीव्रता – म्हणजेच
DC चं potential – वाढू लागते.
शून्य (0) पोटेन्शिअलपासून अनंत (∞) पोटेन्शिअलकडे प्रवास
सुरु होतो.
त्या दिवशी, जेव्हा हे अनंत पोटेन्शिअल गाठलं जातं, तेव्हाच
"मुक्ती" प्राप्त होते.
मुक्ती म्हणजे तरी काय?
अनंत होणं – कोणत्याही तुलनात्मक चौकटीत न मावणं. त्या सर्वाच्या पलीकडे जाणं. नाही
का?
"प्रत्येक हृदयात एक संत सुप्त अवस्थेत
असतो. काहीजण त्याला जागं करतात, काहीजण त्याचं अस्तित्व विसरून जातात."
गुरुकृपा कोणावरही कधीही होऊ शकते – फक्त मन शुद्ध, सातत्यपूर्ण
आणि श्रद्धेने ओतप्रोत असावं लागतं.
AC पासून DC पर्यंतचा हा प्रवास – हाच साधनेचा खरा मार्ग,
हाच तपश्चर्येचा सार!
त्या 'DC' साधनेच्या प्रवाहात स्वतःला अर्पण
करा.
तुम्हाला हा विचार पटला असल्यास जरूर कळवा.
मंगळवार, २४/६/२०२५ | ०२:१० PM
अजय सरदेसाई (मेघ)
